چگونه می‌توانیم بنده‌ای شاکر باشیم؟
پاسخ
وجود انسان در ظاهر او خلاصه نمی‌شود. رفتارها، اندیشه‌ها و روح و جان آدمی هویت او را می‌سازد. با این نگاه، شکرگزاری از خدای متعال و نعمت‌های بی‌کران او دارای سه مرحله: قلب، زبان و رفتار است.
مرحله اول شکرگزاری
قلب:
برای اینکه بنده شکرگزار خدا باشیم باید در مرحله نخست قلب ما متوجه ریز و درشت نعمت‌های خدا باشد؛ نعمت‌های خرد و کلانی که غرق در آن‌ها هستیم و هیچ‌گاه به آن‌ها توجه نکردیم و یا از کنار آن‌ها به‌سادگی گذشتیم.
مرحله دوم شکرگزاری
زبان:
در مرحلۀ دوم؛ با یاد آوری این نعمت‌ها، خدای بزرگ را با الفاظی مانند «الحمد لله» یا «شکرا لله» و الفاظی مانند آن در فارسی سپاس گوییم و ستایش نماییم.
امام حسین علیه السلام در دعای شریف عرفه خود را غرق در نعمت‌های بی شمار خدا می بیند، تک‌تک نعمت مادی و معنوی را خداوند به یاد می آورد و با شرم ساری از آن سپاس گزاری می‌کند. این دعا و دیگر دعاهای امامان معصوم علیه السلام مانند دعای سی و هفتم صحیفه سجادیه نمونه‌های والای سپاسگزاری از خداوند بزرگ در قلب و زبان است.
مرحله سوم شکرگزاری
شکر خدا
استفاده درست:
در مرحلۀ سوم، از این نعمت‌ها درست استفاده نماییم و در مسیری که خدای بزرگ فرمان داده به‌کار گیریم. به تعبیر دیگر، با اطاعت و بندگی خدا در عمل شکر گزار نعمت‌های او باشیم.
شکرگزاری رسول خدا (ص)
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شب‌ها برای عبادت پرودگار برمی‌خواست و خود را به زحمت می‌افکند. امام باقر علیه السلام فرمود: یکی از همسران رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از وی پرسید چرا خود را در عبادت خدا به رنج می‌افکنی با اینکه خدای تعالی گناهان گذشته و آینده شما را بخشیده (یعنی گناهی بر شما نیست) آن حضرت در پاسخ فرمود: «أَ لَا أَكُونُ عَبْداً شَكُورا؛ آیا من بنده سپاسگزار خدا نباشم؟»[1]
نکته‌ای ظریف
توجه به این نکته لازم است که نعمت‌های پروردگار پایانی ندارد و ظاهر و باطن ما را فراگرفته. چنان‌که در قرآن عزیز فرمود ما از شمارش نعمت‌های خدا ناتوانیم،[2] در نتیجه نمی‌توانیم از همه نعمت‌های خدا شکرگزاری کنیم. چنان‌که در دعاها آمده است، شکرگزاردن بر هر نعمتی، خود نعمت بزرگ‌تری است و نیازمند شکری دیگر.[3] پس شایسته است در کنار تلاشی که برای شکرگزاری از پروردگار در قلب و زبان و رفتار می‌کنیم، با شرم ساری در پیشگاه او اظهار عجز نماییم و خود را از شکرگزاری از نعمت‌های او ناتوان بدانیم، چنان‌که حضرات معصوم علیه السلام در پیشگاه خدا چنین بودند.
منابع
[1]. الکافی، ج 2، ص 95.
[2]. نحل (16)، آیۀ 18.
[3]. علی بن الحسین[امام چهارم]، صحیفۀ سجادیه، قم، الهادی، 1376، دعای سی و هفتم.
